Pies i robot

Dido Elizabeth Belle była córką angielskiego arystokraty i czarnej niewolnicy z Indii Zachodnich, urodzoną w 1761 roku. Po śmierci matki ojciec przywiózł ją do swej rodowej posiadłości i pozostawił pod opieką rodziny. Dido dorastała więc jako dama, której należą się honory z racji wysokiego urodzenia, ale która jednocześnie z powodu koloru skóry nie może uczestniczyć we wszystkich aktywnościach i rytuałach domu. Historia Dido stała się inspiracją filmu Ammy Asante, czarnej brytyjskiej reżyserki, zainteresowanej kolonialnym dziedzictwem Brytanii. Asante nie chce jednak po prostu odtwarzać losów bohaterki, interesuje ją podwójność, dysonans, które popychają bohaterkę do rozmyślań nad własnym statusem, absurdalnością konwenansu i umów społecznych, labiryntowych powiązań między tym, co w wyższych sferach wolno, a co jest wykluczone. Reżyserka osadza opowieść o Dido w szerszym kontekście XVIII-wiecznych dyskusji dotyczących niewolnictwa, rozwoju abolicjonizmu, dramatycznych wydarzeń związanych z handlem ludźmi. W formę dość klasycznego melodramatu kostiumowego wplata więc niewygodną historię masakry niewolników na statku The Zong, późniejszej walki jego właścicieli o wypłatę ubezpieczenia za ludzki „ładunek”, a także sądowych batalii, które miały dać początek nowemu ustawodawstwu. Pod warstewką blichtru i wysokiej kultury arystokracji – tak jak pod pozornie klasyczną i gładką narracją melodramatyczną – buzuje więc coraz gwałtowniejszy konflikt. BELLE stanowi nieoczywisty przykład kina dziedzictwa ukierunkowanego na odzyskiwanie niechcianej pamięci.

ENG

Dido Elizabeth Belle was born in 1761, the daughter of an English aristocrat and an enslaved African woman from the West Indies. After her mother’s death, her father brought her to his family estate and left her in the care of his family. Dido was raised as a lady entitled to the privileges of her class, yet her skin colour excluded her from many of the rituals and refinements of aristocratic life.

Her story inspired filmmaker Amma Asante, a Black British director deeply engaged with Britain’s colonial legacy. In BELLE, Asante is less concerned with a straightforward biographical reconstruction than with exploring the duality and dissonance that shape Dido’s life – her reflections on social status, the absurdity of convention, and the labyrinthine codes of inclusion and exclusion within the upper classes. The film places Dido’s predicament within the broader context of eighteenth-century debates around slavery, the rise of abolitionism, and the horrors of transatlantic trade.

Beneath the surface of a seemingly classical costume melodrama, Asante weaves in the harrowing history of the Zong massacre, the subsequent attempt by the ship’s owners to claim insurance for their “cargo,” and the court cases that helped pave the way for legal reform. Behind the glitter and glamour of aristocratic culture, just as beneath the seemingly classic and smooth melodramatic narrative, an increasingly violent conflict is brewing. BELLE is an unusual example of heritage cinema aimed at recovering unwanted memories.

Od pierwszych ujęć w krótkich filmach Sally Potter widać, że gest i ruch odgrywają niezwykle ważną rolę w budowaniu znaczenia, a szacunek dla wolności artystycznej stanowi fundament jej twórczości. Już w JERK - filmie, który stworzyła mając zaledwie 20 lat - Sally Potter testuje granice filmu, łącząc twarze w dynamiczny montaż i obserwując gesty mężczyzny, którego widzimy na ekranie, a nawet zwykłe otwierające się okno staje się nośnikiem znaczeń dzięki eksperymentalnemu podejściu do rejestracji obrazu. Ta wrażliwość wobec ruchu, przestrzeni i rytmu osiąga pełnię w HORS D’OUVRES, w którym łączy materiały na taśmie 8 mm i 16 mm, wyświetlając je na szkle i rejestrując ponownie. Te zmieniają percepcję widza - światło prowadzi wzrok, a każdy ruch tancerzy zyskuje nową głębię przy kolejnym spojrzeniu.

W filmach Sally Potter czuć zaufanie do widza - wierzy, że potrafi dostrzec odniesienia, wyłapać znaczenia, a jednocześnie pozwala odbiorcy poczuć i interpretować obraz po swojemu. To podejście staje się szczególnie wyraźne w PLAY, w ktorym obserwujemy grupę bawiących się dzieci. Jednak dzięki zastosowaniu split screenu, charakterystycznej ścieżki dźwiękowej, doboru kolorów, film podważa niewinność tej sceny. Zaczynamy doszukiwać się głębszych warstw i kontekstów. PLAY bawi się naszą percepcją, i zdaje się być studium samego aktu bycia obserwowanym, i tego, jak warstwy filmowego języka mogą prowadzić tę obserwację w wielu, zaskakujących kierunkach. Podobną świadomość i precyzję pracy z przestrzenią, kolorem i montażem Potter prezentuje w jej ostatnim filmie LOOK AT ME. Napięcie między Javierem Bardemem a Chrisem Rockiem tworzy dynamiczną grę sił i charakterów, ambicji i ego, artystycznej wolności i partnerskiego wsparcia, osadzoną w przestrzeni precyzyjnie ukształtowanej pod kątem emocjonalnych i psychologicznych relacji między bohaterami.

Ta otwartość na eksperyment łączy się u Sally Potter z wyraźną świadomością kontekstu społecznego i politycznego, co widać zarówno w krótkich, jak i w pełnometrażowych filmach. W filmie THRILLER reinterpretacja historii Mimi z Cyganerii Pucciniego nadaje bohaterce sprawczość i podmiotowość, kwestionując mizoginiczny obraz kobiety, której los w opowieści prowadzi nieuchronnie do śmierci. Film pokazuje znacznie więcej: jej wątpliwości, jej emocje, i nareszcie - jej perspektywę własnego życia. W THE LONDON STORY, szpiegowski thriller przekształca się w grę absurdów i groteskowych sytuacji, gdzie scena tanga przy muzyce Romeo and Juliet Prokofiewa staje się zarówno wizualnym symbolem absurdu, jak i subtelnym komentarzem do polityki Wielkiej Brytanii lat 80. 

Krótki metraż ma ten ogromny przywilej: pozwala na eksplorowanie kina wolnego od budżetowej presji, producenckich wymagań i box office’owych przechwałek. W twórczości tak nieustępliwej i kierującej się niezwykłą ciekawością formalną artystki jak Sally Potter, ten format odsłania się w szczególnie interesujący sposób, pokazując, jak odważnie można przekraczać przyjęte konwencje i rozwijać artystyczną oraz narracyjną wizję.

ENG

From the very first shots in Sally Potter's short films, it is clear that gesture and movement play an extremely prominent role in constructing meaning, and the respect for artistic freedom is the foundation of her work. Already in JERK, a film she made when she was only 20, she is pushing at the edges of cinema, splicing faces into dynamic editing, dwelling on the gestures of a man on screen, and even imbuing the simple opening of a window with layers of significance through an experimental play with image-making. This sensitivity to movement, space and rhythm reaches its peak in HORS D'OUVRES, where she combines 8 mm and 16 mm footage, projecting it onto glass and re-recording it. These change the viewer's perception: the light guides the eye, and each movement of the dancers gains new depth with each subsequent glance.

Sally Potter’s work is built on trust in her audience – the belief that they can catch references, tease out meanings, yet also feel and interpret freely in their own way. That becomes especially striking in PLAY, which on the surface follows a group of children at play. Yet through split-screen, a distinctive soundtrack and carefully chosen colours, Potter undermines the supposed innocence of the scene. The film nudges us to look for hidden layers and subtexts. PLAY toys with perception itself, becoming a study of what it means to be observed, and how the layers of cinematic language can steer that observation in multiple, often surprising directions. That same precision and awareness of space, colour and montage is at work in her most recent short, LOOK AT ME. The charged dynamic between Javier Bardem and Chris Rock unfolds as a power play of ego and ambition, freedom and collaboration, staged in a space meticulously calibrated to the emotional and psychological relations between its characters.

Potter’s openness to experiment is inseparable from her sharp sense of social and political context, evident across both her shorts and features. In THRILLER, Puccini’s Mimi from La Bohème is reimagined with agency and subjectivity, dismantling the misogynistic framing of a woman fated only for death. Potter grants her doubts, her emotions, and at last, her own perspective on life. Meanwhile, THE LONDON STORY twists the spy thriller into a farce of absurd and grotesque encounters, where a tango sequence set to Prokofiev’s Romeo and Juliet works both as a deliriously visual joke and a sly commentary on 1980s British politics.

Short films have this enormous privilege: they allow cinema to be explored free from the pressures of budgets, producers and box-office demands. In the hands of an artist as relentless and driven by extraordinary formal curiosity as Sally Potter, this format compellingly reveals itself, showing how boldly one can transcend accepted conventions and develop an artistic and narrative vision.

Długo wyczekiwana animowana adaptacja klasyki George’a Orwella w reżyserii Andy’ego Serkisa. Zwierzęta buntują się przeciwko ludziom, tworząc własną wspólnotę, lecz marzenie o równości szybko zostaje wystawione na próbę. Mądra i nie pozbawiona humoru współczesna opowieść o władzy i manipulacji.

Czternaście lat po narodzinach pomysłu na adpatcję Andy Serkis – reżyser i aktor znany z roli Golluma – prezentuje długo wyczekiwaną animowaną wersję klasycznej powieści George’a Orwella. FOLWARK ZWIERZĘCY to historia grupy zwierząt, które buntują się przeciwko farmerowi, marząc o równej i sprawiedliwej wspólnocie. Początkowa utopia szybko jednak zaczyna się chwiać, gdy ambicje i żądza władzy wkradają się do nowego porządku.

Serkis przenosi orwellowską satyrę we współczesność, zamieniając ją w opowieść o pokusach kapitalizmu, konsumpcjonizmu i populizmu. Orwell, posługując się przypowieścią o zwierzętach, w przystępny sposób ukazał mechanizmy władzy i manipulacji. Serkis świadomie nawiązuje do tej tradycji, nadając klasycznej fabule nowy ton i sens oraz stawiając w centrum historii Lucky’ego – młode prosię, rozdarte między różnymi wzorcami i próbujące zdecydować, jakimi wartościami chce się kierować. Spojrzenie na wydarzenia oczami młodego, wrażliwego bohatera wzmacnia emocjonalny wymiar opowieści i oferuje pozytywną perspektywę. Choć historia często zatacza koło, to właśnie młode pokolenie może stać się źródłem zmiany.

Doskonale dopracowana animacja kontrastuje baśniowy obraz farmy z coraz bardziej skomplikowaną rzeczywistością. Serkis podkreśla, że ta historia musiała zostać opowiedziana właśnie poprzez animację – by nadać jej lekkość, oderwać od dosłowności i zachować perspektywę niewinności w świecie rosnącego niepokoju. Film obok poważnych refleksji wprowadza lekki, familijny ton oraz elementy slapstickowego humoru. Utrzymanie tej delikatnej równowagi, która przemówi do widzów w każdym wieku było jednym z największych wyzwań dla twórców filmu.

W obsadzie głosowej występują m.in. Seth Rogen, Gaten Matarazzo, Laverne Cox, Glenn Close i Kieran Culkin. FOLWARK ZWIERZĘCY to przystępna, a zarazem prowokująca do myślenia lekcja o narodzinach autorytaryzmów, sile wspólnoty, wartości pracy i potrzebie uważności na przejawy dzielenia innych na lepszych i gorszych. Uniwersalne przestrogi pozostają dziś niezwykle aktualne. Andy Serkis z powodzeniem oswaja młodych widzów z tematami trudnymi nawet dla dorosłych. Film miał światową premierę na Festiwalu Filmów Animowanych w Annecy i został zaprezentowany w tegorocznej selekcji BFI London Film Festival. Na British Film Festival odbędą się jego pierwsze pokazy w Polsce.

ENG

The long-awaited animated adaptation of George Orwell’s timeless classic, directed by Andy Serkis. When a group of farm animals rise against their human masters to create a fair and equal society, their dream of freedom is soon put to the test. A wise and gently humorous modern parable about power, corruption and manipulation.

Fourteen years after first conceiving the project, Andy Serkis - the acclaimed actor and director best known for his role as Gollum -  brings to life his long-awaited animated version of Orwell’s Animal Farm. The story follows a group of animals who rebel against their farmer, dreaming of a just and equal community. Yet their utopia begins to crumble as ambition and the hunger for power infect the new order.

Serkis reimagines Orwell’s satire for the present day, turning it into a reflection on the temptations of capitalism, consumerism and populism. Orwell’s original allegory exposed the mechanisms of power and manipulation in a form both accessible and profound; Serkis honours that legacy while giving it a contemporary resonance. At the heart of his adaptation stands Lucky – a young pig, torn between competing ideals, searching for his own moral compass. Seeing the events through Lucky’s eyes brings a new emotional depth and a glimmer of hope: even if history often repeats itself, it is the younger generation that may ultimately bring change.

The beautifully crafted animation contrasts the fairy-tale charm of the farm with the growing complexity of its political reality. Serkis insists that this story had to be told through animation - to give it lightness, detach it from literalism and preserve a perspective of innocence in a world of growing anxiety. Alongside serious reflections, the film introduces a light, family-friendly tone and elements of slapstick humour. Maintaining this delicate balance, which will appeal to viewers of all ages, was one of the biggest challenges for the filmmakers.

The voice cast includes Seth Rogen, Gaten Matarazzo, Laverne Cox, Glenn Close, and Kieran Culkin. ANIMAL FARM is an accessible yet thought-provoking lesson about the birth of authoritarianism, the power of community, the value of work, and the need to be mindful of dividing others into better and worse. These universal warnings remain urgently relevant today. Andy Serkis successfully familiarises young viewers with topics that are difficult even for adults. 

The film had its world premiere at the Annecy International Animation Film Festival and was part of this year's selection at the BFI London Film Festival. The British Film Festival proudly hosts the first Polish screenings of ANIMAL FARM.

Kontrowersyjny, rozkosznie feministyczny i nowatorski debiut pełnometrażowy Sally Potter. Na początku lat 80., dzięki grantowi z Brytyjskiego Instytutu Filmowego, reżyserka wbiła kij w szprychy i wywróciła do góry nogami klasyczny musical, a przy okazji – standardowy model opowiadania. THE GOLD DIGGERS, zrealizowane przez wyłącznie kobiecą ekipę, nawiązuje tytułem do jednego z najważniejszych dzieł Warner Bros. lat 30., czyli do powstałych w realiach Wielkiego Kryzysu POSZUKIWACZEK ZŁOTA Mervyna LeRoya i Busby’ego Berkeleya z 1933 roku. Hollywoodzkie uprzedmiotowienie tańczących bohaterek Potter zamienia jednak na wyrafinowaną plastycznie i dźwiękowo dekonstrukcję gatunku. 

Życie pracującej w banku Celeste (Colette Laffont) i gwiazdy filmowej Ruby (Julie Christie) przecina się w niespodziewany sposób. Ich spotkanie oraz wspólne przygody stają się punktem wyjścia do zakwestionowania „przyjemności wzrokowej”, jaką daje kino tworzone przez mężczyzn, poszukiwania związków między kapitalizmem (złoto!) a feminizmem oraz wywrotowej podróży po rubieżach historii kina.

Przyjęty z umiarkowanym entuzjazmem – lub wręcz wrogo – film Potter oskarżany był w latach 80. o hermetyczność i zbytnie polityczne zaangażowanie. Przez dekady pozostawał niemal niedostępny. Dzisiaj THE GOLD DIGGERS powracają w odrestaurowanej cyfrowo wersji, by zająć należne im miejsce. W końcu to jeden z kluczowych eksperymentów lat 80. oraz kamień węgielny nowego brytyjskiego kina reżyserowanego przez kobiety.

ENG

Sally Potter’s controversial, delightfully feminist and groundbreaking feature debut. In the early 1980s, thanks to a grant from the British Film Institute, Potter shook up the status quo, turning the traditional musical – and the conventional mode of storytelling – on its head. THE GOLD DIGGERS, made by an all-female crew, takes its title from one of Warner Bros.’ most iconic 1930s works, GOLD DIGGRERS OF 1933 by Mervyn LeRoy and Busby Berkeley (1933), set against the Great Depression. Potter transforms the Hollywood objectification of dancing heroines into a visually and sonically sophisticated deconstruction of the genre.

The lives of Celeste (Colette Laffont), a bank clerk, and Ruby (Julie Christie), a film star, intersect unexpectedly. Their encounters and shared adventures serve as a launchpad to question the “pleasure of the male gaze” in cinema, and explore links between capitalism (gold!) and feminism, and embark on a radical journey through the fringes of film history. 

Initially received with mixed, and sometimes hostile, reactions, Potter’s film was accused in the 1980s of being hermetic and overly political, remaining largely inaccessible for decades. Today, the digitally restored THE GOLD DIGGERS reclaims its rightful place as a key 1980s experiment and a cornerstone of new British cinema directed by women.